رشته پزشکی چیست؟
در این رشته که 4 مرحله ی علوم پایه ، فیزیو پاتولوژی ، کارآموزی بالینی و کارورزی بالینی وجود دارد به تربیت دانشجویان جهت پیشگیری ، درمان ، بازتوانی افراد بیمار پرداخته می شود.
خاصترین ویژگیهای رشته پزشکی
مطلب قابل بیان در خصوص رشته پزشکی، طول دوره این رشته است. پشتکار درونی و حقیقی عامل موفقیت و حفظ نشاط در سپری کردن این رشته با ارزش هست، تأمل و دقت در انتخاب این رشته جایگاه ویژه ای دارد که با انتخاب آگاهانه.می توان به وظایف سنگین این انتخاب به خوبی عمل کرد و در پایان سرافراز و پیروز به درجه دکتری رسید.
دوره های نظام آموزش پزشکی
نظام آموزش پزشکی عمومی شامل ۵ دوره علوم پایه، فیزیوپاتولوژی، کارآموزی بالینی، کارورزی بالینی و کارورزی است.
مرحله علوم پایه درواقع عامل ارتباطیای بین درس های دبیرستان و پایه با درسهای تخصصی پزشکی است، بدین ترتیب که شامل آن قسمت از درسهای پایه است. که به بدن انسان مربوط میشود؛ برای مثال، بیوشیمی قسمتی از علم شیمی است که در مورد شیمی بدن موجود زنده (در اینجا انسان) صحبت میکند .و همینطور سایر درسهای این مرحله که در بخش درسها شرح داده میشوند.
مرحله شناخت نشانه و علایم بیماری و چگونگی پیدایش علایم بیماری، در ارتباط با عامل بیماریزا و چگونگی پیدا کردن آن .در معاینهها و آموزش نظری دستگاههای تشخیص ، بدون توجه به درمان است. در این دوره ، دانشجو مفهوم بیماری و علایم آن و نحوه تشخیص آن را به صورت نظری مطالعه نموده، چگونگی آن. را با توجه به درسهای علوم پایه فرا میگیرد.
مرحله بعدی شامل دوره کارآموزی (استاژری) است که دانشجو در این مرحله ، به بیمارستان و بالین بیماران میرود و در کنار درسهای نظری. روشهای تشخیص و درمانی را در بالین بیمار میآموزد.
در این قسمت، استادان در مورد هر بیمار، توضیحات لازم را به دانشجویان ارائه میدهند و دانشجو نیز زیرنظر استاد، فرآیندهای معاینه بالینی و. فنون تشخیص را به کار میبرد و شیوه درمان و تجویز دارو را نیز در هر مورد میآموزد. در این مرحله درسهای نظری نیز ارائه میشود که مکمل کار بالینی در بخش خواهد بود.
مرحله بعد دوره کارورزی (انترنی) است ، دانشجو پس از فراگیری راههای تشخیص و درمان به صورت مستقل و با نظارت کلی روزانه استادان. اقدام به بیماریابی، تشخیص و درمان نموده، مواد آموخته شده در مرحله کارآموزی (استاژری) را در عمل به کار میبرد و تجربه میاندوزد.
در کل دوره پزشکی عمومی دو امتحان اصلی (حیاتی) وجود دارد که شامل امتحان جامع علوم پایه و دیگری امتحان جامع پرانترنی میباشد. قبولی در این دو امتحان، لازمه ورود به مرحله بعدی است.
آینده شغلی رشته پزشکی
رشته پزشکی با همه سختی هایی که یک دانشجو در راه آن متحمل می شود متأسفانه در بازار کار خود دچار مشکلات فراوانی شده که بعضی مطالب نگران کننده آن در حد حرفهای معمولی مردم کوچه بازار درآمده ولی واقعیت هر رشته – جدای از مدیریت توانمندی که جهت جذب فارغ التحصیلان دانشگاه ها لازم است- این است که دانشجوی باانگیزه و دارای پشتکار، کار شایسته خود را می یابد.
بازار کار رشته پزشکی از منزل شخصی پزشکان شروع و تا بیمارستانها، کلینیک ها، درمانگاه ها، اورژانس ها و کلیه مراکز درمانی در بخش های دولتی و خصوصی، ورزشگاه ها و غیره گسترش می یابد و در صورت بضاعت و توانائی مالی امکان تأسیس مطب را نیز می توان یکی از بخش هایی دانست که پزشک اشتغال خود را فراهم می کند.
تاریخچه مهندسی پزشکی
تا پیش از سده بیستم میلادی تشخیص و درمان در زمان بیماری بر پایه بررسی حالات بیمار، بررسی سندرمها و عارضههای مربوط و ارائه مجموعهای از روشهای شناخته شده مبتنی بر تجویز دارو یا اعمال برخی عملهای جراحی صورت میگرفت. اما در اوایل سده بیستم و در اوج آن در دهههای ۳۰ و ۴۰ مفهوم تازهای در پزشکی مطرح شد. بر این اساس، ساختار بدن انسان به مشابه یک نظام بسیار هماهنگ مهندسی فرض و بیماری به عنوان عامل بینظمی در این ساختار مطرح شد. به این ترتیب دانشی به عنوان مهندسی پزشکی بنیانگذاری شد که زمینه فعالیت آن بررسی ساختار بدن انسان به صورت سامانهیک، کشف قوانین فیزیکی و معادلات ریاضی حاکم بر اجزاء سامانه، فهم اندرکنش بین آنها، مدلسازی این فرایندها و بررسی تأثیر بیماری بر روی این ساختار منظم و به تبع آن ارائه روشهای تشخیصی و درمانی مفیدتر برای بهبود بیماریها بود.
هدف مهندسی پزشکی
در مهندسی پزشکی با تلفیقی از علوم مهندسی برطرف کردن نیازهای پزشکی در زمینه ساخت و نگهداری تجهیزات و نیز ساخت ابزارهای پزشکی برای کاربردهای پیشگیری، تشخیص و درمان بیماریها مد نظر است. این رشته کاربرد علوم فنی و مهندسی در یاریرساندن به پزشکان در تشخیص و درمان بیماریها است.
مهندسی پزشکی یکی از تازهترین رشتههایی است که قدم به عرصه دنیای فناوری جهانی نهاده و این رشته بدین منظور شکل یافته تا پزشکان را در تشخیص و درمان یاری دهد. مهندسی پزشکی دقت و تنوع در تشخیص را گسترش دادهاست بهطوریکه تشخیص بدون دستگاهها امکانپذیر نیست. تاکنون دستگاههایی از جمله EEG ،ECG ،MRI ،CT-Scan کمک بسیار بزرگی به پزشکی نمودهاند و هم راستای وسایل تشخیصی وسایل و ملزومات درمانی گسترش یافته تا بیماران را به گونهای تحت درمان قرار گیرند که میتوان سمعک، ونتیلاتور، دیالیز (تراکافت)، فراصوت (اولتراسوند) و کاربردهای گوناگون لیزر را نام برد.
وظایف مهندس پزشکی
مهندس پزشکی در گامهای اولیه ۱) بهرهبرداری، ۲) تعمیر، ۳) پشتیبانی و ۴) نگهداری و ۵) تنظیم و استانداردسازی دستگاههای پزشکی را انجام میدهد و در مراحل بالاتر ۶) توسعه، ارتقاء و بهبود دستگاههای پزشکی یا حتی میتواند به ۷) طراحی و ساخت یک دستگاه و عضو مصنوعی اقدام کند. در این رشته به علت نوآوری گستردهای که صورت میگیرد شاخههای تازهای از مهندسی پزشکی سازمان میگیرند که شرح کوتاهی از زیرشاخههای این رشته ذکر شدهاست.
گرایشها
مهندسی پزشکی رشتهای متشکل از گرایشهای گوناگون مهندسی و علوم پزشکی است. در نتیجه پیدایش گرایشهای تازه این رشته دور از انتظار نخواهد بود. هماکنون در ایران در مقاطع گوناگون آموزش عالی گرایشهای زیر تدریس میگردند:
- مهندسی پزشکی بالینی
- بیوالکتریک
- مهندسی بیومکانیک
- بیومواد(بیومتریال)
- مهندسی بافت
- پردازش تصاویر پزشکی
- مهندسی توانبخشی
- مهندسی ورزش
- مدلسازی سامانههای فیزیولوژیکی
- ابزار دقیق در مهندسی پزشکی
مهندسی پزشکی در ایران
نام این رشته به خوبی انتخاب شده و ترکیبی صحیح از دو گروه ریاضی و تجربی است. مهندسی و پزشکی همکاری مطلوب و شایستهای را در کمک به بیماران و پزشکان آغاز کردهاند و در این راه گامهای مؤثری برداشته شدهاست که هر روزه بسیاری از خبرهای آن را در رسانههایی شنیدهاید با توجه به گسترش روزافزون سامانههای مهندسی در حیطه بهداشتی و پزشکی، تربیت و وجود نیروی انسانی متخصص و متبحر که آشنا به وسایل و تجهیزات پزشکی امری ضروریست.
کمترین و بیشترین زمان مجاز دوره کارشناسی مهندسی پزشکی در سه گرایش بر پایه آئیننامههای دوره کارشناسی شورای عالی برنامهریزی است.
شمار کل واحدهای درسی در طول دوره ۱۴۰ واحد است که شامل دروس عمومی، پایه، اصلی، تخصصی و اختیاری، به شرح زیر است:
- دروس عمومی ۲۰ واحد
- دروس پایه ۲۶ واحد
- دروس اصلی ۴۷ واحد
- دروس تخصصی ۴۷ واحد
گرایشها و جهتگیریهای کاری رشته مهندسی پزشکی، واقعاً گسترده است و زمینههای گوناگونی از الکترونیک و پردازش سیگنال و. مباحث نرمافزاری گرفته تا طراحی، ساخت، راهاندازی، نصب و تعمیر. دستگاهها و قطعات پزشکی یا اندام مصنوعی، همچنین مواد به کار رفته در این وسایل را شامل میشود. جدا از این توضیحات، زمینههای کاری این رشته را میتوان به ۳ بخش کلی تقسیم کرد:
طراحی و ساخت
- طراحی و ساخت دستگاههای آزمایشگاهی و الکترونیکی و تجهیزات مربوط به آنها، مانند وسایل مخصوصی که با روشهای خاص، عناصر موجود در یک نمونه (مانند نمک خون و…) را به طرز دقیقی اندازهگیری کند مانند اسپکتروفتومتر که با روشهای نوینی کار میکنند.
- طراحی و ساخت بخشهای مکانیکی و برقی سامانههای تصویرگر پزشکی، مانند سامانههای سونوگرافی، رادیوگرافی، سیتی اسکن و دیگر دستگاههای که تصاویر ثابت یا محرکی را از بسیاری از بخشهای بدن به نمایش میگذارند.
- طراحی و ساخت سامانههای اندازهگیری پزشکی و بیمارستانی، مانند دستگاههای دریافت کنندة سیگنالهای مغزی (الکتروانسفالوگرام).
- طراحی و ساخت قطعات و اندام مصنوعی بدن و موادی که در طول، تشخیص، درمان بیماریها به کار میرود.
تعمیر و نگهداری و بهینهسازی
از دیگر زمینههای کاری مهندسی پزشکی تعمیر، نصب، راهاندازی و نگهداری وسایل مورد نیاز است و البته واضح است که این نیروی مجرب باید دارای اطلاعات کافی در مورد قطعات و جزئیات کار آن وسیله یا دستگاه باشد. در کنار این موارد، مسئله بهینهسازی یا تلفیق دستگاهها و عملکرد آنها نیز مطرح است. پروژه کنترل کامپیوتری فشار خون، یا پروژه سهبعدیسازی تصویر دستگاه MRI، جزء همین بهینهسازیها هست. دامنه کاربری این زمینه چنان گسترده است که اکنون سالانه چندصد مقاله در معتبرترین نشریات جهانی مهندسی پزشکی در .این زمینه چاپ میشود و بیشترین شمار پروژهها بر روی موضوع تلفیق و بهینهسازی انجام میشود.
تشخیص بیماری و درمان
یکی از مهمترین مباحث مطرح در زمینه پزشکی، بحث استفاده از لیزر در پزشکی (چه در تشخیص و چه در درمان) است. اصولاً لیزر از همان ابتدا .با توجه به قابلیتهای منحصر به فردی که داشت، به عنوان یک انتخاب خوب برای بهینهسازی عملکرد بسیاری از سامانهها بکار گرفته شده. استفاده از لیزر برای تشخیص ضایعات. چشمی یا نمایش فشار خون در نازکترین مویرگها یا سوراخ کردن یا ایجاد کانال مصنوعی در قلب، سوزاندن و بریدن برخی ضایعات درونی یا تومورهای. گوناگون و… روز به روز در حال افزایش است. بحث شبکه عصبی طبیعی و درمان انواع ضایعات عصبی مانند ضایعات نخاعی با کمک تحریکات الکتریکی. و با کمک علم ژنتیک نیز از بحثهای مهم و تازه رشته مهندسی پزشکی است.
کارشناسی مهندسی پزشکی، به نوعی هم خانواده همان رشته برق و الکترونیک است و این قرابت و نزدیکی حتی در دورههای کارشناسی ارشد و دکترا نیز. تااندازهای ادامه مییابد؛ بنابراین یک دانشجوی مهندسی پزشکی در دوره کارشناسی تقریباً ملزوم به گذراندن تمامی دروس اصلی مجموعه مهندسی برق است. و به همین خاطر، فارغالتحصیلان رشته مهندسی پزشکی. میتوانند گرایشهای کارشناسی ارشد مجموعه مهندسی برق را انتخاب کنند و همپای مهندسین کنترل، مخابرات، قدرت و. الکترونیک، به تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد مهندسی برق بپردازند؛
بنابراین، عنوان مهندس پزشکی به هیچ عنوان نباید باعث شود که داوطلبان تصور کنند .که این رشته بیارتباط یا کم ارتباط با مباحث ریاضی و مهندسی است، چون دانشجویان این .رشته بهطور کامل با ریاضیات مهندسی پیشرفته و فیزیک در ارتباطند و از سنگینترین نوع ریاضیات، به عنوان ابزار کار، دائماً بهره میبرند. تا آنجا که دانشجویان این رشته، تا دروس ریاضیات مهندسی پیشرفته و معادله دیفرانسیل و فیزیک الکتریسیته، موج، ارتعاش و حرکت را نگذرانند، قادر به گذراندن دروس چندانی در دانشگاه خود نیستند.
گرایش مهندسی پزشکی بالینی
مهندسی پزشکی بالینی از رشتههای تخصصی شاخه مهندسی پزشکی است. که مسئولیت پیادهسازی فناوری پزشکی و بهینهسازی خدمات بهداشتی و درمانی دارد. نقش مهندسی پزشکی بالینی شامل آموزش و نظارت تکنسین تجهیزات پزشکی، همکاری با قانونگذاران و بازرسان بیمارستانهای دولتی و. دادن مشاورهٔ فنی برای دیگر کارکنان بیمارستان مانند پزشکان، مدیران. فناوری اطلاعات و…. مهندس پزشکی بالینی. همچنین بر پایه تجربههای بالینی خود به تولیدکنندگان وسایل پزشکی در زمینه بهبود .طراحیهای آیندهشان مشاوره میدهد درحالی که به عنوان ناظر. بر پیشرفت قسمتهای فنی بیمارستانها، الگوهای خرید آنها را با توجه به بخش تولید راهنمایی میکند.
توجه اصلی آنها بر اجرای عملی فناوری. باعث شده که مهندسین این رشته بیشتر به سمت دوباره طراحی و پیکربندی دوباره گرایش پیداکنند. به عنوان «انقلابی» تحقیق و توسعه یا ایدههای نابی که میتوانند خود را برای. سالهای متمادی با پزشکی بالینی وفق دهند؛ در حال حاضر در این برهه زمانی، بیشتر تلاشها برای گسترش تأثیر. مهندسی پزشکی بالینی در مسیر زیستپزشکی نوین است. مهندس پزشکی بالینی در نقشهای گوناگون خود، ازآنجایی که به هردو دیدگاه (تولید و مصرفکننده). «در خط مقدم» نزدیک است و هم در ساخت.و فرایند محصولات آموزش دیدهاست،. به شکل یک «پل یا رابط» بین تولیدکنندههای محصولات پزشکی و مصرفکنندگان نهایی است. بخشهای مهندسی پزشکی بالینی بیمارستانهای بزرگ. گاهی اوقات نه تنها مهندسان زیست پزشکی را استخدام میکنند، بلکه از مهندسین صنعتی / سامانه برای تحقیق در عملیاتها، .عوامل انسانی، تجزیه و تحلیل هزینه، ایمنی، و غیره کمک میگیرند.
گرایش بیوالکتریک
این گرایش از مهندسی دامنه بسیار. گستردهای را شامل میشود اما در تعریفی کوتاه، بیوالکتریک را میتوان دانش استفاده .از اصول الکتریکی، مغناطیسی و الکترومغناطیسی در زمینه دانست. همچنین الگوبرداری .از سامانههای بیولوژیکی در طراحیهای نوین مهندسی نیز در حیطه این علم قرار دارد. در واقع یک مهندس بیوالکتریک علاوه بر .این که به تمام گرایشهای مهندسی برق (به ویژه گرایش الکترونیک در مقطع کارشناسی و گرایشهای کنترل و. مخابرات در مقاطع بالاتر) با دیدگاهی از زمینه علم خود نظر دارد، از برخی از شاخههای .مهندسی کامپیوتر و فناوری اطلاعات نیز. در حیطه علم مهندسی یاری میجوید.
هدف از ایجاد این گرایش در مقطع کارشناسی، تربیت مهندسان الکترونیکی است. که با گذراندن واحدهای درسی و آزمایشگاهی. مانند فیزیولوژی، آناتومی و فیزیک پزشکی، به نوعی بلوغ ذهنی و توانایی علمی در زمینه پزشکی دست یابند. دانشجویان پس از فراگیری علوم پایه مهندسی مانند ریاضی و فیزیک و تااندازه کوتاهی. علوم پایه پزشکی با مدارهای الکتریکی و روشهای بهکار. رفته در تجهیزات پزشکی مانند سامانههای تصویربرداری، سامانههای پرتوپزشکی. سامانههای بهکار رفته در اتاق عمل و بخشهای CCU و ICU و تجهیزات الکتریکی بکار رفته در بدن آشنا میشوند. البته این آشناییها محدود است و برای گرفتن اطلاعات بیشتر در این زمینه، تحصیل در مقاطع بالاتر مورد نیاز است. در حال حاضر بازار کار این گرایش نسبت به سایر گرایشهای مهندسی برق در جایگاه بهتری قرار دارد. بیشتر زمینههایی که یک مهندس بیوالکتریک در آن فعالیت میکند عبارتند از:
- پردازش سیگنالهای حیاتی
- پردازش تصاویر و سامانههای تصویر برداری
- پردازش صوت و گفتار و طراحی سامانههای گفتار درمانی برای کمک به معلولین گفتاری
- مدلسازی سامانههای بیولوژیک
- طراحی بخشهای الکترونیکی و کنترل اعضاء و اندام مصنوعی و ساخت وسایل توان بخشی
- ثبت سیگنالهای حیاتی و طراحی سامانههای تصویرگر بیمارستانی
- طراحی و ساخت سامانههای درمانی و آزمایشگاهی
این گرایش در ایران از بازار کار خوبی برخوردار است.
- ۹۹/۰۸/۲۶